|
Τάξη: Α’ Γυμνασίου
|
|
ΜΑΘΗΜΑΤΑ
1.1 Τα χαρακτηριστικά των οργανισμών
1.2 Κύτταρο: η μονάδα της ζωής
1.3 Η οργάνωση των πολυκύτταρων οργανισμών
1.4 Αλληλεπιδράσεις και προσαρμογές
1.2 Κύτταρο: η μονάδα της ζωής
1.3 Η οργάνωση των πολυκύτταρων οργανισμών
1.4 Αλληλεπιδράσεις και προσαρμογές
2.1 Η παραγωγή θρεπτικών ουσιών στα φυτά - Η φωτοσύνθεση
2.2 Η πρόσληψη ουσιών και η πέψη στους μονοκύτταρους οργανισμούς
2.3 Η πρόσληψη ουσιών και η πέψη στους ζωικούς οργανισμούς
2.4 Η πρόσληψη ουσιών και η πέψη στον άνθρωπο
2.2 Η πρόσληψη ουσιών και η πέψη στους μονοκύτταρους οργανισμούς
2.3 Η πρόσληψη ουσιών και η πέψη στους ζωικούς οργανισμούς
2.4 Η πρόσληψη ουσιών και η πέψη στον άνθρωπο
3.1 Η μεταφορά και η αποβολή ουσιών στους μονοκύτταρους οργανισμούς
3.2 Η μεταφορά και η αποβολή ουσιών στα φυτά
3.3 Η μεταφορά και η αποβολή ουσιών στους ζωικούς οργανισμούς
3.4 Η μεταφορά και η αποβολή ουσιών στον άνθρωπο
3.2 Η μεταφορά και η αποβολή ουσιών στα φυτά
3.3 Η μεταφορά και η αποβολή ουσιών στους ζωικούς οργανισμούς
3.4 Η μεταφορά και η αποβολή ουσιών στον άνθρωπο
4.1 Η αναπνοή στους μονοκύτταρους οργανισμους
4.2 Η αναπνοή στα φυτά
4.3 Η αναπνοή στους ζωικούς οργανισμούς
4.4 Η αναπνοή στον άνθρωπο
Επανάληψη
4.2 Η αναπνοή στα φυτά
4.3 Η αναπνοή στους ζωικούς οργανισμούς
4.4 Η αναπνοή στον άνθρωπο
Επανάληψη
7. Ερεθιστικότητα (ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ)
7.1 Η ερεθιστικότητα στους μονοκύτταρους οργανισμούς
7.2 Η ερεθιστικότητα στα φυτά
7.3 Η ερεθιστικότητα στους ζωικούς οργανισμούς
7.4 Το νευρικό σύστημα του ανθρώπου
7.2 Η ερεθιστικότητα στα φυτά
7.3 Η ερεθιστικότητα στους ζωικούς οργανισμούς
7.4 Το νευρικό σύστημα του ανθρώπου
Οδηγίες για τη διδασκαλία της Βιολογίας Α' Γυμνασίου για το σχολ. έτος 2021 – 2022
Οδηγίες για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών στο Γυμνάσιο για το σχολ. έτος 2020 – 2021
Οδηγίες για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών στο Γυμνάσιο για το σχολ. έτος 2019 – 2020
Οδηγίες για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών στο Γυμνάσιο για το σχολ. έτος 2016 – 2017
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α΄ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Θα διδαχθεί το βιβλίο Βιολογία Α΄ Γυμνασίου (Ε. Μαυρικάκη, Μ. Γκούβρα, Α. Καμπούρη), Βιβλίο Μαθητή, 2016.
Θα διδαχθεί το βιβλίο Βιολογία Α΄ Γυμνασίου (Ε. Μαυρικάκη, Μ. Γκούβρα, Α. Καμπούρη), Βιβλίο Μαθητή, 2016.
Ενότητα |
Παρατηρήσεις/ Δραστηριότητες |
Ώρες |
1.1 Τα χαρακτηριστικά Των οργανισμών |
Προτείνεται να δίνεται μικρότερη έμφαση σε επιμέρους χαρακτηριστικά των οργανισμών και να αναδεικνύεται η σχέση μεταξύ των μορφολογικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών. |
1 |
1.2 Κύτταρο: Η μονάδα της ζωής |
Προτείνεται να μη δίνεται έμφαση στη λεπτομερή περιγραφή των κυτταρικών οργανιδίων. Η απλή αναφορά στο ρόλο του πυρήνα, της κυτταρικής μεμβράνης, του κυτταροπλάσματος, των μιτοχονδρίων, των χλωροπλαστών και του κυτταρικού τοιχώματος είναι αρκετή, για να εξυπηρετήσει και την κατανόηση των λειτουργικών διαφορών μεταξύ φυτικών και ζωικών κυττάρων. Εξοικείωση των μαθητών με τη χρήση του μικροσκοπίου Εργαστηριακή άσκηση : Μικροσκοπική παρατήρηση φυτικών κυττάρων Εργαστηριακή άσκηση : Μικροσκοπική παρατήρηση ζωικών κυττάρων (πρόκειται για τις ασκήσεις 1 και 2 του εργαστηριακού οδηγού). |
4 |
1.3 Η οργάνωση των πολυκύτταρων οργανισμών |
1 |
|
1.4 Αλληλεπιδράσεις και προσαρμογές |
Προτείνεται να συζητηθεί στην τάξη ότι σε κάθε περιβάλλον επιβιώνουν οι καλύτερα προσαρμοσμένοι οργανισμοί. Επίσης, να γίνει σαφές με χρήση παραδειγμάτων ότι καλύτερα προσαρμοσμένοι σε ένα περιβάλλον δεν είναι απαραίτητα οι πιο «δυνατοί» οργανισμοί. Προτείνεται να αξιοποιηθεί και το ακόλουθο διδακτικό υλικό: α) Το προσαρτημένο κείμενο 1 με τίτλο «Για τις “προσαρμογές” (προσαρμοστικά γνωρίσματα) των οργανισμών». β) Βιολογικές προσαρμογές http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/6668?locale=el γ)Χαρακτηριστικά με προσαρμοστική αξία: ράμφη πουλιών http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3645?locale=el |
1 |
Κεφάλαιο 2ο: Πρόσληψη ουσιών και πέψη (7 ώρες) |
||
2.1 Η παραγωγή θρεπτικών ουσιών στα φυτά - φωτοσύνθεση |
Προτείνεται να δοθεί έμφαση στη σημασία της φωτοσύνθεσης για τη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη. Μπορεί να αξιοποιηθεί και το διδακτικό υλικό: Τα πειράματα του Priestley http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/4922?locale=el Προτείνεται η παρουσίαση του βιντεοσκοπημένου πειράματος που υπάρχει στο ψηφιακό μαθησιακό αντικείμενο: Φωτοσύνθεση: Παραγωγή αμύλου http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3137?locale=el |
2 |
2.2 Η πρόσληψη ουσιών και πέψη στους μονοκύτταρους |
|
1 |
2.3 Η πρόσληψη ουσιών και πέψη στους ζωικούς οργανισμούς |
Προτείνεται να δοθεί έμφαση στις ομοιότητες και στις διαφορές μεταξύ των πεπτικών συστημάτων των διαφόρων οργανισμών, μέσα από τις οποίες αναδεικνύεται η εξελικτική διάσταση. Μπορεί να αξιοποιηθεί το διδακτικό υλικό: Πρόσληψη τροφής σε μονοκύτταρους και ζωικούς οργανισμούς http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/2711?locale=el. |
1 |
2.4 Η πρόσληψη ουσιών και πέψη στον άνθρωπο |
Προτείνεται να δίνεται έμφαση στη σχέση της διατροφής με τη διατήρηση της υγείας και να αναδεικνύεται η αξία της «Μεσογειακής διατροφής». Μπορεί να αξιοποιηθεί το διδακτικό υλικό: α) Το πεπτικό σύστημα του ανθρώπου http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/6690?locale=el β) Ισορροπημένη διατροφή http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/3740 γ) Φτιάξε τη δική σου διατροφική πυραμίδα http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3685?locale=el |
3 |
Κεφάλαιο 3ο: Μεταφορά και αποβολή ουσιών (6 ώρες) |
||
3.1 Η μεταφορά και η αποβολή ουσιών στους μονοκύτταρους 3.2 Η μεταφορά και αποβολή ουσιών στα φυτά |
4η εργαστηριακή άσκηση Η μεταφορά ουσιών στα φυτά (πρόκειται για την άσκηση 5 του εργαστηριακού οδηγού). Μπορεί να αξιοποιηθεί το διδακτικό υλικό: Τα στόματα των φύλλων http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3134?locale=el |
2 |
3.4 Η μεταφορά και αποβολή ουσιών στον άνθρωπο |
Μπορεί να αξιοποιηθεί το διδακτικό υλικό: α) Κυκλοφορία του αίματος στην καρδιά http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3113?locale=el β) Καρδιά και υγεία http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/4126?locale=el |
4 |
Κεφάλαιο 4ο: Αναπνοή (5 ώρες) |
||
4.1 Η αναπνοή στους μονοκύτταρους 4.2 Η αναπνοή στα φυτά |
Προτείνεται η διδασκαλία να έχει στόχο οι μαθητές να: α) Κατανοήσουν το ρόλο της κυτταρικής αναπνοής ως διαδικασία παραγωγής ενέργειας σε κάθε οργανισμό. β) Συνδέσουν την πρόσληψη της τροφής με τον τρόπο που αυτή εξασφαλίζει ενέργεια στον οργανισμό , γ) Διακρίνουν την αναπνοή σε επίπεδο οργανισμού από την κυτταρική αναπνοή με την οποία παράγεται ενέργεια δ) Συσχετίσουν τη φωτοσύνθεση με την αναπνοή ως τις δύο διαδικασίες με τις οποίες παράγεται και καταναλώνεται οξυγόνο αντίστοιχα. Ενδείκνυται η χρήση κατάλληλου- εγκεκριμένου ψηφιακού υλικού για την καλύτερη κατανόηση των δύο παραπάνω εννοιών, οι οποίες αναφέρονται στον μικρόκοσμο και δεν έχουν εμπειρικές αναφορές. Στην κατεύθυνση αυτή μπορεί να αξιοποιηθεί το διδακτικό υλικό: α) Σχέση φωτοσύνθεσης Κυτταρικής αναπνοής http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/5625?locale=el β) Διαπνοή – Αναπνοή http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/6271 |
2 |
4.4 Η αναπνοή στον άνθρωπο |
Κατά τη διδασκαλία της ενότητας αυτής θα πρέπει να αναδεικνύεται η συμβολή του τρόπου και των συνθηκών ζωής του σύγχρονου ανθρώπου (κάπνισμα, ατμοσφαιρική ρύπανση) στην καλή λειτουργία του αναπνευστικού του συστήματος και οι επιπτώσεις τους στην υγεία (εμφύσημα, βρογχίτιδα κτλ.). Μπορεί να αξιοποιηθεί το διδακτικό υλικό: α) Τα όργανα του αναπνευστικού συστήματος http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/4914 β) Κυτταρική αναπνοή http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/5700?locale=el γ) Ανταλλαγή των αναπνευστικών αερίων http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/5786?locale=el |
3 |
Σύνολο διδακτικών ωρών |
25 |
ΣΧΟΛΙΟ 1
Οι ενότητες (Στήριξη-Κίνηση και Αναπαραγωγή) που δεν διδαχθούν την τρέχουσα σχολική χρονιά στην Α΄ Γυμνασίου θα διδαχθούν κατά την επόμενη σχολική χρονιά στη Β΄ Γυμνασίου.
ΣΧΟΛΙΟ 2
Προσαρμοσμένο κείμενο 1
Για τις «προσαρμογές» (προσαρμοστικά γνωρίσματα) των οργανισμών
Προς τους εκπαιδευτικούς
Η "προσαρμογή" είναι μια από τις έννοιες που προκαλεί πολλές δυσκολίες στη διδασκαλία της βιολογίας. Συνήθως, οι μαθητές θεωρούν ότι «οι οργανισμοί (όλοι μαζί) μπορούν βαθμιαία να προσαρμόζονται σε μια αλλαγή στο περιβάλλον εάν το χρειάζονται και ως εκ τούτου να εξελίσσονται» και ότι «η προσαρμογή των οργανισμών στο περιβάλλον τους» είναι αντίστοιχη με ανθρώπινες συμπεριφορές, όπως π.χ. «εμείς προσαρμοζόμενοι στον κρύο καιρό βάζουμε το παλτό μας». Αν οι μαθητές ερωτηθούν π.χ. πώς τα ζώα που ζουν σε περιοχές με χαμηλές θερμοκρασίες έχουν γούνα, ισχυρίζονται πώς (όλα μαζί) αντέδρασαν σε μια ανάγκη, στην προκειμένη περίπτωση αντέδρασαν στο ψυχρό, αντίξοο περιβάλλον κλπ
Οι προσαρμογές είναι ιδιότητες - δομές, γνωρίσματα, συμπεριφορές- που αποκτήθηκαν ή διατηρήθηκαν με τη φυσική επιλογή επειδή παρείχαν στα άτομα που τις είχαν, καλύτερες πιθανότητες επιβίωσης ή /και αναπαραγωγικής επιτυχίας στον ανταγωνισμό με τα άλλα άτομα σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον.
Oι μαθητές δεν είναι εξοικειωμένοι με την ύπαρξη ποικιλότητας ανάμεσα στα άτομα ενός πληθυσμού. Δυσκολεύονται να αντιληφθούν ότι νέα κληρονομήσιμα χαρακτηριστικά παράγονται τυχαία (π.χ. από γονιδιακές μεταλλάξεις). Κατά συνέπεια δυσκολεύονται να κατανοήσουν ότι οι αλλαγές ενός πληθυσμού είναι αποτέλεσμα της επιβίωσης λίγων ατόμων που αναπαράγονται ως περισσότερο «προνομιούχα» στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Αντίθετα θεωρούν ότι στην εξέλιξη υπάρχει μία και μόνη διαδικασία με την οποία όλα τα άτομα του πληθυσμού, αλλάζουν βαθμιαία.
Οι ενότητες (Στήριξη-Κίνηση και Αναπαραγωγή) που δεν διδαχθούν την τρέχουσα σχολική χρονιά στην Α΄ Γυμνασίου θα διδαχθούν κατά την επόμενη σχολική χρονιά στη Β΄ Γυμνασίου.
ΣΧΟΛΙΟ 2
Προσαρμοσμένο κείμενο 1
Για τις «προσαρμογές» (προσαρμοστικά γνωρίσματα) των οργανισμών
Προς τους εκπαιδευτικούς
Η "προσαρμογή" είναι μια από τις έννοιες που προκαλεί πολλές δυσκολίες στη διδασκαλία της βιολογίας. Συνήθως, οι μαθητές θεωρούν ότι «οι οργανισμοί (όλοι μαζί) μπορούν βαθμιαία να προσαρμόζονται σε μια αλλαγή στο περιβάλλον εάν το χρειάζονται και ως εκ τούτου να εξελίσσονται» και ότι «η προσαρμογή των οργανισμών στο περιβάλλον τους» είναι αντίστοιχη με ανθρώπινες συμπεριφορές, όπως π.χ. «εμείς προσαρμοζόμενοι στον κρύο καιρό βάζουμε το παλτό μας». Αν οι μαθητές ερωτηθούν π.χ. πώς τα ζώα που ζουν σε περιοχές με χαμηλές θερμοκρασίες έχουν γούνα, ισχυρίζονται πώς (όλα μαζί) αντέδρασαν σε μια ανάγκη, στην προκειμένη περίπτωση αντέδρασαν στο ψυχρό, αντίξοο περιβάλλον κλπ
Οι προσαρμογές είναι ιδιότητες - δομές, γνωρίσματα, συμπεριφορές- που αποκτήθηκαν ή διατηρήθηκαν με τη φυσική επιλογή επειδή παρείχαν στα άτομα που τις είχαν, καλύτερες πιθανότητες επιβίωσης ή /και αναπαραγωγικής επιτυχίας στον ανταγωνισμό με τα άλλα άτομα σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον.
Oι μαθητές δεν είναι εξοικειωμένοι με την ύπαρξη ποικιλότητας ανάμεσα στα άτομα ενός πληθυσμού. Δυσκολεύονται να αντιληφθούν ότι νέα κληρονομήσιμα χαρακτηριστικά παράγονται τυχαία (π.χ. από γονιδιακές μεταλλάξεις). Κατά συνέπεια δυσκολεύονται να κατανοήσουν ότι οι αλλαγές ενός πληθυσμού είναι αποτέλεσμα της επιβίωσης λίγων ατόμων που αναπαράγονται ως περισσότερο «προνομιούχα» στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Αντίθετα θεωρούν ότι στην εξέλιξη υπάρχει μία και μόνη διαδικασία με την οποία όλα τα άτομα του πληθυσμού, αλλάζουν βαθμιαία.
Οδηγίες για τη διδασκαλία των θετικών μαθημάτων Ημερήσιου και Εσπερινού Γυμνασίου για το σχ. έτος 2014-2015
Βιολογία Α΄ Τάξης Ημερησίου Γυμνασίου
Διδακτέα ύλη – Διαχείριση Διδακτέας ύλης
Με βάση το ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών για τη Βιολογία της Α΄ τάξης του Γυμνασίου, η οποία διδάσκεται δύο (2) ώρες την εβδομάδα, προτείνεται η ακόλουθη διδακτέα ύλη από το διδακτικό εγχειρίδιο (βιβλίο μαθητή «Βιολογία Α΄ Γυμνασίου» των Μαυρικάκη Ε., Γκούβρα Μ. και Καμπούρη Α.):
Κεφάλαιο 1: Η Οργάνωση της ζωής
Κεφάλαιο 5: Στήριξη και Κίνηση
Κεφάλαιο 2: Πρόσληψη ουσιών και Πέψη
(Αμέσως μετά την ενότητα 2.1 -Φωτοσύνθεση- να διδαχθεί η εισαγωγή του κεφαλαίου 4 και η ενότητα 4.2- Η αναπνοή στα φυτά)
Κεφάλαιο 3: Μεταφορά και αποβολή ουσιών
Κεφάλαιο 4: Αναπνοή ( Ενότητα 4.4 Η Αναπνοή στον άνθρωπο)
Κεφάλαιο 7: Ερεθιστικότητα
Η έμφαση που προτείνεται να δοθεί στις λειτουργίες της ζωής σε σχέση με τον άνθρωπο επιλέχθηκε με δεδομένο ότι οι μαθητές δεν έχουν άλλη ευκαιρία στη διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης να μελετήσουν όλες τις λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για τη ζωή τους.
Διδακτέα ύλη – Διαχείριση Διδακτέας ύλης
Με βάση το ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών για τη Βιολογία της Α΄ τάξης του Γυμνασίου, η οποία διδάσκεται δύο (2) ώρες την εβδομάδα, προτείνεται η ακόλουθη διδακτέα ύλη από το διδακτικό εγχειρίδιο (βιβλίο μαθητή «Βιολογία Α΄ Γυμνασίου» των Μαυρικάκη Ε., Γκούβρα Μ. και Καμπούρη Α.):
Κεφάλαιο 1: Η Οργάνωση της ζωής
Κεφάλαιο 5: Στήριξη και Κίνηση
Κεφάλαιο 2: Πρόσληψη ουσιών και Πέψη
(Αμέσως μετά την ενότητα 2.1 -Φωτοσύνθεση- να διδαχθεί η εισαγωγή του κεφαλαίου 4 και η ενότητα 4.2- Η αναπνοή στα φυτά)
Κεφάλαιο 3: Μεταφορά και αποβολή ουσιών
Κεφάλαιο 4: Αναπνοή ( Ενότητα 4.4 Η Αναπνοή στον άνθρωπο)
Κεφάλαιο 7: Ερεθιστικότητα
Η έμφαση που προτείνεται να δοθεί στις λειτουργίες της ζωής σε σχέση με τον άνθρωπο επιλέχθηκε με δεδομένο ότι οι μαθητές δεν έχουν άλλη ευκαιρία στη διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης να μελετήσουν όλες τις λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για τη ζωή τους.
