Βιολογία Γ' Γυμνασίου
2.1 Ισορροπία στα βιολογικά συστήματα
|
Σχέσεις μεταξύ οργανισμών
Παρακολουθήστε και προσπαθήστε να υποθέτετε σε κάθε περίπτωση. |
|
Σχέσεις με οργανισμούς του ίδιου είδους
- Αναπαραγωγικές - Ανταγωνιστικές -Λιοντάρια: ανάδειξη αρχηγού -Όρνεα: διεκδίκηση τροφής -Τάρανδοι: διεκδίκηση ερωτικού συντρόφου -Φυτά: νερό και φως -Λεμούριοι: κυριαρχία περιοχής - Συνεργατικές κοινωνικές -Μαγκούστες -Μηρμήγκια, μέλισσες, χελιδόνια, άνθρωποι Σχέσεις με οργανισμούς διαφορετικού είδους
Ανταγωνιστικές ή συνεργατικές - Ανταγωνιστικές – αναζήτηση τροφής (τροφικές σχέσεις)
-Όρνεα / ύαινες -Λιοντάρι / αντιλόπη: ταχύτητα, νύχια -Καρχαρίας: δόντια -Ελέφαντας: προβοσκίδα -Κάποια ζώα πρέπει να σηκώνονται όρθια για να πιάσουν την τροφή τους ενώ η καμηλοπάρδαλη: μακρύς λαιμός -Έντομα: καμουφλάζ -Μακρύ ράμφος -Σαρκοφάγα φυτά: κίνηση πετάλων - Ανταγωνιστικές – Παρασιτικές σχέσεις (παράσιτα)
-Ιοί (μπαίνουν στον πυρήνα των κυττάρων και προσβάλλουν το DNA για να αναπαραχθούν οι ίδιοι) -Λαγοί / έντομα (τσιμπούρια, ψύλλοι, κοριοί, ψείρες) - Ανταγωνιστικές – προστασία από θηρευτές
-Χελώνα: καβούκι -Αντιλόπη: κέρατα, πόδια, ταχύτητα -Φίδι: δηλητήριο -Χαμαιλέοντας: καμουφλάρισμα -Λουλούδια: αγκάθια - Συνεργατικές (Συμβίωση και αμοιβαία προσφορά)
-Και το ένα ζώο απαλλάσσεται από τα παράσιτα και το άλλο τρέφεται. -Ωφέλιμα βακτήρια στο έντερο του ανθρώπου. -Μικροοργανισμοί στις ρίζες των φυτών παίρνουν νερό από τις ρίζες αλλά τα απόβλητά τους είναι χρήσιμες ουσίες για το φυτό. Σχέσεις με το άβιο περιβάλλον
Τι είναι άβιο περιβάλλον; - Νερό, ατμόσφαιρα, χώμα, πέτρες, παγετώνες κλπ. Αντοχή στις κλιματικές συνθήκες
-Λύκοι: πυκνό τρίχωμα -Αρκούδα: επιπλέον του τριχώματος και λίπος -Καμήλα: καμπούρα -Κάκτος: νερό στον κορμό -Αρκούδα: χειμερεία νάρκη, λόγω κρύου αλλά και έλλειψης τροφής, η αρκούδα τρώει όσο πιο πολύ μπορεί όταν υπάρχει αφθονία τροφής, αποθηκεύει λίπος και για να κάνει οικονομία ενέργειας αφού τις κρύες μέρες του χειμώνα δεν μπορεί να βρει εύκολα τροφή πέφτει σε χειμερία νάρκη. |
Όλες αυτές οι αλληλεπιδράσεις των οργανισμών μεταξύ τους και με το άβιο περιβάλλον βρίσκονται σε μια ισορροπία που η φύση έχει τη δύναμη να τη διατηρεί όταν γίνονται κάποιες αλλαγές.
Όλες αυτές οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των διάφορων παραγόντων ενός οικοσυστήματος λειτουργούν ως ρυθμιστικοί μηχανισμοί που ελέγχουν την ισορροπία του. |
Όταν οι μεταβολές κυμαίνονται μέσα σε κάποια όρια η φύση έχει τη δύναμη να αποκαθιστά την ισορροπία.
- Κανένας ζωντανός οργανισμός δεν μπορεί να καταστρέψει αυτή την ισορροπία εκτός από έναν, τον άνθρωπο. |
|
Συζητήστε για τις παρακάτω περιπτώσεις:
Πολλές φορές ακούμε ότι ζώα, όπως ο λύκος ή τα τσακάλια, είναι βλαβερά και ότι πρέπει να θανατώνονται, γιατί είναι επικίνδυνα. Συμφωνείτε με αυτήν την πρόταση; Νομίζετε ότι η παρουσία αυτών των ζώων δεν είναι απαραίτητη στα οικοσυστήματα;
Ας υποθέσουμε ότι οι λύκοι και τα τσακάλια είναι επικίνδυνα και ότι τα σκοτώνουμε όλα. Τότε θα αυξηθούν υπερβολικά τα φυτοφάγα ζώα, που ήταν θηράματα αυτών των σαρκοφάγων ζώων. Όταν όμως αυξηθούν τα φυτοφάγα ζώα, θα υπερβοσκήσουν τα φυτά, τα οποία θα λιγοστέψουν και τελικά θα εξαντληθούν. Έτσι θα έχουμε καταστροφή των παραγωγών του οικοσυστήματος. Επομένως καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι όλοι οι οργανισμοί έχουν συγκεκριμένο ρόλο στο οικοσύστημα και είναι απαραίτητοι για την διατήρηση της ισορροπίας του. Κάθε φορά που υπάρχει η τάση για να αυξηθεί υπερβολικά κάποιος οργανισμός, υπάρχουν οι ρυθμιστικοί μηχανισμοί που επαναφέρουν την ισορροπία στο οικοσύστημα. |
Ας υποθέσουμε ότι σε μία βραχονησίδα ζουν μερικά αγριοκάτσικα. Το καλοκαίρι, που δεν υπάρχει αρκετό νερό, κάποια από αυτά πεθαίνουν. Νομίζετε ότι αν μετέφεραν οι άνθρωποι νερό στο νησάκι, θα βοηθούσε στην ισορροπία του οικοσυστήματος;
Αν μετέφεραν οι άνθρωποι νερό στο νησάκι, τότε τα αγριοκάτσικα δεν θα πέθαιναν πια λόγω της έλλειψης νερού. Έτσι το νερό, που ήταν ο ρυθμιστικός μηχανισμός της ισορροπίας του οικοσυστήματος και δεν επέτρεπε να αυξηθεί υπερβολικά ο αριθμός των κατσικιών, θα έπαυε να υπάρχει και έτσι τα αγριοκάτσικα θα αυξάνονταν ανεξέλεγκτα. Όταν τα αγριοκάτσικα αυξηθούν πολύ, τότε θα υπερβοσκήσουν τους θάμνους και τότε, θα λιγοστέψει και η τροφή στο νησάκι. Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει οι άνθρωποι να μεταφέρουν και τροφή μαζί με το νερό, για να μην πεθαίνουν τα αγριοκάτσικα από την πείνα και τη δίψα. Όπως γίνεται φανερό από τα παραπάνω, το φυσικό οικοσύστημα που ρύθμιζε μόνο του την λειτουργία του και έτσι ήταν σε απόλυτη ισορροπία, τελικά με την ανθρώπινη παρέμβαση καταστράφηκε και μετατράπηκε σε εκτροφείο κατσικιών. |
|
Διαταραχή βιοκοινότητας
Παρουσιάζεται ένα παράδειγμα, όπου ο άνθρωπος διατάραξε την ισορροπία σε μία βιοκοινότητα. |